Kwasy omega pomagają zadbać o kondycję naszego organizmu

Badania wykazują, że kwasy omega-3 pomagają zachować sprawność pracy mózgu i funkcji poznawczych w ciągu całego życia, utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi oraz zdrowy poziom trójglicerydów, wspierają prawidłowe widzenie, a także wykazują działanie przeciwzapalne - wymienia dr inż. Katarzyna Wolnicka, specjalistka dietetyki i wykładowczyni akademicka z Instytutu Zrównoważonego Żywienia.

AdobeStock
AdobeStock

Czym są kwasy omega-3 i dlaczego są tak ważne dla naszego organizmu?  

Kwasy omega-3 to niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, których organizm sam nie potrafi wytworzyć, dlatego musimy dostarczać je z pożywieniem. Najważniejsze z nich to EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy) oraz ALA (kwas alfa-linolenowy). Badania wykazują, że odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu neuronów, pomagają zachować sprawność pracy mózgu i funkcji poznawczych w ciągu całego życia. EPA i DHA pomagają utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi oraz zdrowy poziom trójglicerydów, co wspiera długotrwałe zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Wspierają również prawidłowe widzenie. Wykazują działanie przeciwzapalne, dlatego mogą pomagać w profilaktyce wielu chorób przewlekłych, takich m.in. jak choroby sercowo-naczyniowe.  

Od czego zależy zapotrzebowanie na kwasy omega-3? Czy każdy powinien dostarczać je do organizmu w takiej samej ilości?  

Zdrowa, dorosła osoba powinna dostarczać według najnowszych norm żywienia 250 mg EPA i DHA dziennie. Zaleca się w tym celu spożywanie 1-2 razy w tygodniu tłustych ryb morskich takich jak np. śledź czy łosoś. Jeśli ktoś z jakichś powodów nie dostarcza zalecanych ilości omega-3 z pożywienia, ponieważ nie je ryb np. weganie, wtedy warto zadbać o suplementację. Kobiety w ciąży i karmiące potrzebują więcej DHA, ponieważ ten kwas tłuszczowy jest niezwykle ważny dla rozwoju mózgu i układu nerwowego dziecka. Osoby z chorobami serca lub wysokim poziomem trójglicerydów mogą czerpać korzyści z suplementacji omega-3, ale w takich przypadkach warto to skonsultować z lekarzem.  

Adobe Stock

Dieta dla seniora: nie ma jednej dobrej dla wszystkich

To, co jednemu seniorowi w posiłkach wyjdzie na zdrowie, dla innego będzie przyczyną dolegliwości. Dieta w wieku podeszłym to taka, która uwzględnia stan zdrowia osoby starszej.

Jakie są objawy niedoboru kwasów omega-3?  

Niedobór omega-3 może objawiać się na różne sposoby chociaż nie są to specyficzne objawy i mogą być symptomami wielu innych niedoborów. Często zauważamy suchość skóry, łamliwość włosów, problemy z koncentracją, przewlekłe zmęczenie. 

A jak można sprawdzić, czy mamy niedobór omega-3?  

Badania te nie wchodzą w zakres standardowych badań morfologii i nie należą do tanich, jak np. badanie kwasów tłuszczowych w erytrocytach. Dlatego warto przyjrzeć się swojej diecie pod kątem zawartości kwasów tłuszczowych omega – 3.  DHA i EPA znajdziemy w tłustych rybach morskich i jeśli jemy je 1-2  razy w tygodniu to zapewniamy sobie odpowiednią podaż tych składników. Kwasy tłuszczowe DHA i EPA znajdziemy też w algach, które stanowią alternatywę dla wegan. Kwas ALA, znajduje się natomiast w produktach pochodzenia roślinnego takich jak orzechy włoskie, olej lniany, olej rzepakowy, nasiona chia, jednak konwersja do biologicznie aktywnych EPA i DHA nie jest wydajna - od 0,3 do 9 proc. Dlatego u wegan i niektórych wegetarian może być niezbędna suplementacja.

Fot. PAP

Dieta wegańska dla dzieci to nie najlepszy pomysł

Rodzice, którzy bez wsparcia lekarza i dietetyka żywią małe dzieci wyłącznie produktami roślinnymi, narażają je na wiele niebezpieczeństw. Bezpieczniejsza jest dieta wegetariańska.

Czy kwasy omega-3 pomagają obniżyć poziom złego cholesterolu LDL?  

Nie obniżają go bezpośrednio, ale wpływają korzystnie na gospodarkę lipidową. Przede wszystkim redukują poziom trójglicerydów, podnoszą poziom dobrego cholesterolu HDL i działają przeciwzapalnie, co zmniejsza ryzyko miażdżycy. 

Czy suplementacja omega-3 jest całkowicie bezpieczna? Czy można je przedawkować?  

W zalecanych dawkach, które znajdują się w suplementach diety kwasy tłuszczowe omega-3 są bezpieczne. Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności stwierdziła, że ilość nawet do 5 g dziennie EPA i DHA jest bezpieczna i nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Przy bardzo dużych dawkach dziennie mogą u niektórych zwiększać ryzyko krwawień, zwłaszcza u osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe. Dlatego ważne jest, aby jeśli decydujemy się na suplementację, przyjmować zalecane przez producenta ilości a w razie wątpliwości skonsultować się z dietetykiem, farmaceutą czy lekarzem.  

Nie wystarczy po prostu jeść ryby, by dostarczyć odpowiednią ilość omega-3?  

Teoretycznie tak – jeśli jemy tłuste ryby morskie, takie jak łosoś, śledzie, makrela czy sardynki, minimum jeden lub dwa razy w tygodniu. Problem w tym, że wiele osób nie spożywa ryb regularnie lub unika ich z różnych powodów. Z krajowych badań o spożyciu wynika, że 70  proc. osób je ryby morskie rzadziej niż raz w miesiącu. W takich przypadkach suplementacja może być dobrym rozwiązaniem.  

PAP

Odpowiednia dieta zmniejsza ryzyko raka

Jedzenie leczy - i to dosłownie. Zmiana nawyków żywieniowych znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania na najczęściej występujące nowotwory. Zamiast garści tabletek, spacer kilka razy w tygodniu. Zamiast paczki papierosów i butelki wina – pięć porcji warzyw i owoców dziennie. Te proste zalecenie mogą uratować nam życie.

Jak długo trzeba suplementować kwasy omega-3, żeby zobaczyć efekty?  

To zależy od dawki i stanu zdrowia. Na przykład poprawa profilu lipidowego może nastąpić już po 6–12 tygodniach. Efekty w postaci lepszej koncentracji czy poprawy stanu skóry często są widoczne po 2–3 miesiącach. 

Ostatnio mówi się, że omega-3 mogą pomagać dzieciom z ADHD. Czy to prawda?  

Badania pokazują, że dzieci z ADHD często mają niższy poziom EPA i DHA we krwi. Omega-3, szczególnie EPA, wspierają pracę mózgu, poprawiają komunikację między neuronami i działają przeciwzapalnie. Może to przekładać się na lepszą koncentrację i łagodzić objawy nadpobudliwości u niektórych dzieci. Jednak dieta i suplementacja powinny być w tych przypadkach jednym z elementów kompleksowej terapii i odbywać się pod kontrolą specjalisty.  

Ekspertka

Archiwum prywatne

dr Katarzyna Wolnicka - Dr n. o żywieniu, specjalistka w dziedzinie dietetyki i edukacji żywieniowej. Dietetyczka w Instytucie Zrównoważonego Żywienia. Wykładowczyni WUM, przez wiele lat ekspertka Instytutu Żywności i Żywienia i Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB. Współautorka wielu publikacji i poradników dotyczących roli żywienia w profilaktyce i terapii chorób dietozależnych oraz wykładowca. Autorka nowych zaleceń żywieniowych w postaci talerza i materiału "W 3 krokach do zdrowia". Zajmuje się m.in. opracowywaniem i upowszechnianiem zaleceń żywieniowych, koordynacją i ewaluacją projektów z zakresu edukacji żywieniowej, oceną stanu odżywienia i sposobu żywienia, popularyzacją nauki.

ZOBACZ TEKSTY EKSPERTKI

Autorka

Monika Grzegorowska

Monika Grzegorowska - O dziennikarstwie marzyła od dziecka i się spełniło. Od zawsze to było dziennikarstwo medyczne – najciekawsze i nie do znudzenia. Wstępem była obrona pracy magisterskiej o błędach medycznych na Wydziale Resocjalizacji. Niemal całe swoje zawodowe życie związała z branżowym Pulsem Medycyny. Od kilku lat swoją wiedzę przekłada na bardziej przystępny język w Serwisie Zdrowie PAP, co doceniono przyznając jej Kryształowe Pióro. Nie uznaje poranków bez kawy, uwielbia wieczory przy ogromnym stole z puzzlami. Życiowe baterie ładuje na koncertach i posiadówkach z rodziną i przyjaciółmi.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ PODOBNE

  • AdobeStock/Halfpoint

    Operacje bariatryczne w większości dają dobre wyniki

    Jednym ze sposobów pomocy osobom z poważną otyłością są operacje bariatryczne, które polegają na zmniejszeniu objętości żołądka lub zmianie przebiegu przewodu pokarmowego. Stosowane metody są coraz lepsze, a naukowcy coraz dokładniej analizują długotrwałe skutki takich zabiegów. W większości efekty są pozytywne – wynika z badań.

  • AdobeStock

    Dieta planetarna wydłuża życie

    Coraz więcej badań potwierdza, że sposób, w jaki się żywimy, może znacząco wpływać na tempo starzenia się organizmu oraz na jakość życia w starszym wieku. W kontekście starzejącego się społeczeństwa naukowcy zwracają szczególną uwagę na tzw. zdrowe starzenie się, czyli takie, które pozwala jak najdłużej zachować sprawność fizyczną, psychiczną i poznawczą, przy jednoczesnym braku poważnych chorób przewlekłych - mówi dr Katarzyna Wolnicka, ekspertka think tanku Żywność dla Przyszłości Interdyscyplinarnego Centrum Analiz i Współpracy.

  • Adobe

    Czarny bez – superfood czy toksyczna pułapka?

    Czarny bez (Sambucus nigra) rośnie na obrzeżach pól, w parkach i w żywopłotach, a jego białe kwiaty i ciemne jagody od dawna trafiają do domowych spiżarni. W ostatnich latach krzew przyciąga również uwagę naukowców, którzy dokładniej opisują zarówno jego wartość odżywczą, jak i toksyczne pułapki. 

  • Adobe

    Dlaczego tak bardzo lubimy bób?

    Pierwszy bób w sezonie to coś w rodzaju małego święta. Na tę kulinarną przyjemność czeka wielu Polaków. Wystarczy kilka minut, by ziarna wylądowały we wrzątku, a cała kuchnia wypełniła się intensywną, bulionową wonią. Ten charakterystyczny aromat to pierwsza podpowiedź, że bób ma w sobie coś, co nasz mózg koduje jako czystą przyjemność.

NAJNOWSZE

  • Adobe Stock

    Mięśnie dna miednicy – nieodkryta część ciała

    Mięśnie dna miednicy wymagają ćwiczeń. Świadomość tego miejsca w ciele okazuje się nieoceniona, gdy mierzymy się z chorobami ginekologicznymi. Kiedy i jak ćwiczyć dno miednicy – wyjaśnia mgr Katarzyna Grodzica, fizjoterapeutka uroginekologiczna.

  • Pracodawcy wciąż zbyt mało zaangażowani w promocję zdrowia

  • Operacje bariatryczne w większości dają dobre wyniki

  • Nie tylko kobiety mają latem problem z pęcherzem

  • Mikrobiom mózgu. Kontrowersyjna hipoteza, która może zmienić neurologię

  • AdobeStock

    Szkodliwy pocałunek? Czasem lepiej go unikać.

    Podczas pocałunku partnerzy wymieniają się mniej więcej 80 milionami bakterii – policzyli to holenderscy naukowcy z muzeum mikroorganizmów Micropia w Amsterdamie i Netherlands Organisation for Applied Scientific Research (TNO). Taki kontakt z innym, zdrowym mikrobiomem buduje naszą odporność. Niestety, czasami „w pakiecie” dostajemy chorobotwórcze drobnoustroje.

  • Klimatyzacja w aucie? Tak, ale rozsądnie.

  • Sprawdź, czy umiesz korzystać bezpiecznie ze słońca

Serwisy ogólnodostępne PAP