Rak nerki: fakty, które warto znać

Badanie USG nie jest zalecane jako standard w kierunku wykrycia raka nerki na wczesnym etapie jego rozwoju, jednak warto od czasu do czasu się mu poddawać. Rozwija się on niemal bezobjawowo i w wielu wypadkach zmiany nowotworowe w nerkach wykrywane są w USG zleconym z jakiegoś innego powodu.

Fot. PAP/P. Werewka

Tymczasem wcześnie wykryty rak nerki jest jednym z najlepiej rokujących nowotworów. 

- Choć USG brzucha nie jest formalnie uznawane za badanie służące do wykrywania raka nerki, trzeba przyznać, że jest to metoda dobra. W Europie większość przypadków nowotworu nerki wykrywana jest właśnie dzięki temu badaniu, które często wykonywane jest z zupełnie innego powodu niż guz nerki. Badanie USG jest w stanie wykryć nowotwór nerki we wczesnym etapie choroby, co znacznie zwiększa szansę chorych na wyleczenie – podkreśla dr Jakub Żołnierek z Instytutu - Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej – Curie w Warszawie.

Wielu lekarzy podziela jego zdanie. W wywiadzie udzielonym Serwisowi Zdrowie prezes Polskiej Unii Onkologii dr Janusz Meder podkreślił, że wiele chorób nowotworowych na wczesnym etapie nie daje wyraźnych objawów. Dlatego warto, nawet jeśli nie ma oficjalnych zaleceń, i nie ma żadnych niepokojących objawów, co rok wykonywać kilka nieinwazyjnych badań diagnostycznych i zapłacić za nie nawet z własnej kieszeni.

Te badania to:

• morfologia krwi,
• elektrolity,
• badanie ogólne moczu, pomiar ciśnienia,
• poziom cukru we krwi
• badanie ultrasonograficzne: obwodowych węzłów chłonnych, jamy brzusznej i tar-czycy. 

- Te wszystkie badania pozwalają na wczesne wykrycie podejrzanych zmian, a nie są inwazyjne i szkodliwe w jakimkolwiek stopniu dla zdrowia – podkreślił dr Meder.

Zagłodzić raka – to szkodliwy mit!

Recepta sprzedawana przez znachorów wydaje się genialna w swojej prostocie – jak rak nie będzie miał co jeść, to umrze. Prawda jest taka, że wcześniej rak wykończy chorego, niż chory głodówką raka.

W Polsce rak nerki stwierdzany jest każdego roku u 4,5 tysiąca osób, a ponad połowa z nich, niestety, umiera. Jedną z przyczyn takiej wysokiej śmiertelności jest właśnie wykrywanie zmian nowotworowych w zaawansowanym stadium. 

Prognozy nie są najlepsze. Ze statystyk podawanych przez prof. Piotra Wysockiego z Kliniki Onkologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie wynika, że liczba chorych w najbliższych latach będzie rosła.  

Wykrycie raka nerki jest sporym wyzwaniem – rośnie on w jamie ciała, która nie jest unerwiona czuciowo, nie daje więc objawów bólowych. Kiedy te się już pojawią, oznacza to, że stan jest zaawansowany, bo guz rozrósł się już tak, że naciska na inne tkanki. Do zdiagnozowania raka nerki najczęściej dochodzi przypadkowo podczas badania USG wykonywanego z powodu innych dolegliwości. Tymczasem wczesna diagnoza daje spore szanse na wyleczenie.  

Nowotwory nerki zaczynają się od drobnej zmiany, która z czasem może rosnąć. Przyjmują zazwyczaj postać pojedynczej masy, ale mogą wystąpić także w postaci kilku guzków w jednej lub obu nerkach.

Rak nerki: objawy

Chorzy na ten nowotwór często miewają stany podgorączkowe, czują się osłabieni, chudną, choć nie wprowadzili zmian w swoim sposobie odżywiania się i aktywności fizycznej, a także łatwo się męczą. Tego rodzaju objawy mogą, choć nie muszą, wskazywać na rozwój nowotworu, nie tylko nerki.

- W późniejszym etapie choroby najbardziej charakterystycznymi oznakami raka nerki są krwiomocz i bóle w okolicy lędźwiowej – mówi dr n. med. Jakub Żołnierek 

Objawy raka nerki:

• obecność krwi lub zmiana koloru moczu na ciemny, rdzawy lub brązowy  (bezbolesne oddawanie moczu z krwią)
• niepowiązane z urazem bóle odczuwane w dole pleców, w brzuchu lub w boku
• ból brzucha w okolicy żołądka
• nagłe wystąpienie wysokiego ciśnienia krwi
• wyczuwalny guz w górno-bocznej części brzucha
• objawy ogólne choroby nowotworowej takie jak spadek masy ciała, utrata apetytu, przewlekłe zmęczenie, podwyższona temperatura ciała, podwyższone stężenie wapnia we krwi (hiperkalcemia), niskie stężenie hemoglobiny (niedokrwistość).

Uwaga! Na początku choroby można nie odczuwać żadnych objawów.

Choć objawy te mogą być spowodowane również innymi chorobami warto zwracać na nie uwagę, gdyż 

Skąd się bierze rak nerki

Wciąż nieznane są przyczyny rozwoju tej choroby, choć istnieją pewne czynniki ryzyka, czyli takie, które mogą zwiększyć ryzyko jego rozwoju.

To nerki oczyszczają, a nie kuracje

M.in. częściej chorują na raka nerki osoby otyłe (ta prawidłowość w raku nerki dotyczy szczególnie kobiet), z nadciśnieniem tętniczym, a także z cukrzycą. Zauważono, że kamienie nerkowe, zwłaszcza u mężczyzn, także przyczyniać się mogą do rozwoju raka nerki. W grupie narażonych na ten nowotwór są też pacjenci dializowani.

Bardziej narażeni na jego wystąpienie narażeni są ponadto mężczyźni i wśród nich odnotowuje się więcej zgonów. Jak do rozwoju wielu nowotworów, podobnie i do raka nerki, przyczynia się palenie tytoniu.

Na rozwój raka nerki może wpłynąć styczność z niektórymi substancjami chemicznymi: szczególnie niebezpieczny jest tutaj azbest, kadm, ołów, rozpuszczalniki  stosowane w pralniach chemicznych, herbicydy, benzen, rozpuszczalniki organiczne oraz produkty naftowe. Ryzyko zachorowania jest podwyższone także u osób pracujących w przemyśle żelaznym i stalowym.

Zaobserwowano też predyspozycje genetyczne, czyli rodzinne zachorowania na raka nerki u członków bliskiej rodziny oraz niektóre zaburzenia genetyczne (najczęstszym wśród nich jest tzw. zespół von Hippel-Lindau), które mogą zwiększyć ryzyko zapadnięcia na raka nerki.

Średni wiek, w którym stwierdza się tę chorobę to 55 lat. U dzieci choroba ta występuje rzadko. 

Rak nerki w różnych postaciach

Określenie: "rak nerki" opisuje wszystkie guzy, które powstają w tym narządzie. Należy jednak podkreślić, że nie wszystkie nowotwory nerki są takie same. Zespół leczący musi wiedzieć, z jakim typem raka nerki ma do czynienia, bo od tego zależy wybór terapii.

Rodzaje nowotworów nerki:

Łagodne: 

• onkocytoma
• angiomiolipoma (naczyniako-mieśniako-tłuszczak)
• gruczolak

Złośliwe:

• rak nerkowokomórkowy
• guz Wilmsa
• inne.

Najczęściej stosowane badania w diagnozowaniu raka nerki

Chore nerki w dzieciństwie? Badaj się, kiedy dorośniesz

Choroby nerek to częste problemy w dzieciństwie. Zwykle mają podłoże zapalne, wywołane patogenami. Po ich przechorowaniu najczęściej zapominamy o problemie. Niesłusznie.

Większość nowotworów nerki wykrywana jest w badaniach obrazowych (USG, TK, MRI), które pozwalają zobaczyć m.in. zgrubienie w nerce. To dopiero początek badań i nie jest do diagnoza, a punkt wyjścia do poszukania odpowiedzi na wiele pytań. W celu potwierdzenia lub wykluczenia choroby konieczne jest przeprowadzenie badania mikroskopowego. 

Do najczęściej zalecanych badań należą:

• RTG klatki piersiowej 
• badanie moczu
• badania krwi, które pozwalają wykryć substancje związane z rakiem nerki
• scyntygrafia kości: na jej podstawie można stwierdzić, czy doszło do rozsiania nowotworu

Jak leczy się raka nerki

Podstawową metodą leczenia nowotworu nerki wciąż jest chirurgiczne usunięcie guza nowotworowego, bądź całej nerki,  jednak w terapii stosuje się też leki. 

Co ciekawe, w niektórych przypadkach najlepszą terapią jest tzw. aktywna obserwacja. Stosuje się ją, gdy guzy są niewielkie (1. stopień), u osób starszych lub z poważnymi problemami medycznymi. Zaleca się wtedy wykonanie wielu badań obrazowych i regularne kontrole u onkologa. 

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

Źródło: Tekst powstał na podstawie wykładów wygłoszonych podczas spotkania „Wygrajmy z rakiem nerki – najlepsze na start”  26 czerwca w warszawskim Centrum Onkologii

„Poradnik dla pacjenta” Stowarzyszenia Mężczyzn z Chorobami Prostaty Gladiator.