Bądź zawsze na bieżąco
z Serwisem Zdrowie!

Zapisz się na nasze powiadomienia, a nie ominie Cię nic, co ważne i intrygujące w tematyce zdrowia.

Justyna Wojteczek
redaktor naczelna zdrowie.pap.pl

Do góry
23.05.2024 , 18:10 Aktualizacja: 24.05.2024, 18:38

Zdrowa dieta to zdrowy mózg

Monika Grzegorowska

Zdrowa, zbilansowana dieta jest powiązana z lepszym zdrowiem mózgu, funkcjami poznawczymi i dobrostanem psychicznym – wykazały opublikowane w „Nature” badania naukowców z Uniwersytetu w Warwick.

zdj. Oatawa, AdobeStock zdj. Oatawa, AdobeStock

Informacja, że zdrowe jedzenie dobrze wpływa na nasz dobrostan, nie wydaje się niczym nowym. Mimo to zrozumienie, w jaki sposób preferencje dietetyczne wpływają na zdrowie organizmu, a zwłaszcza mózgu, ma kluczowe znaczenie dla opracowania ukierunkowanych interwencji dietetycznych poprawiających jego stan.

Jak twierdzą brytyjscy naukowcy, ich praca zapewnia kompleksowe zrozumienie powiązań między wzorcami żywieniowymi opartymi na danych a zdrowiem mózgu, krwią, metabolizmem i genetyką. W tym celu przeanalizowali wybory żywieniowe 181 990 osób. W ten sposób wyróżnili cztery podtypy ze względu na deklarowane przez uczestników preferencje (niekoniecznie rzeczywistą dietę):

1. unikający posiłków mącznych i innego jedzenia bogatego w skrobię lub w ogóle skrobi;
2. preferujący owoce i warzywa, z tendencjami wegetariańskimi lub wegańskimi;
3. miłośnicy potraw bogatych w białka i ubogich w błonnik, zwłaszcza tłustych mięs.
4. osoby deklarujące zbalansowaną, zdrową dietę.

Badacze przeprowadzili ocenę funkcji poznawczych, biomarkerów metabolizmu krwi, obrazowania mózgu i genetyki oraz zdrowia psychicznego uczestników. Brali przy tym pod uwagę m.in. objawy lękowe i depresyjne, doświadczenia psychotyczne, samookaleczanie i traumę, ale też np. ryzyko udaru czy chorób neurodegeneracyjnych. Następnie porównali wyniki trzech pierwszych subtypów z czwartym.

„Plastyczność i zdolność adaptacji mózgu pod wpływem wyborów żywieniowych mogą prowadzić do zmian strukturalnych, które przekładają się na funkcje poznawcze i zdrowie psychiczne. Co więcej, nasze wyniki sugerują kierunkowy związek między zdrowiem psychicznym a funkcjami poznawczymi. Zdrowie psychiczne wpływa nie tylko na zdolności poznawcze, ale także na strukturę mózgu” – przekonują autorzy artykułu.

Najkorzystniejsze wyniki w zakresie zdrowia i funkcji poznawczych oraz najwyższy poziom dobrostanu okazały się mieć osoby zaliczone do podtypu czwartego, czyli deklarujące zbalansowaną dietę. W porównaniu z nimi gorzej wypadły wszystkie pozostałe podgrupy, przy czym – jak zastrzegają naukowcy – przyczyny tego wydają się zróżnicowane.

Badacze wskazali m.in. na podwyższone ryzyko udaru zarówno wśród osób wyrażających preferencje do diety bezskrobiowej lub o obniżonej zawartości skrobii (podtyp pierwszy), jak i tej bogatej w białko zwierzęce i ubogiej w błonnik, czyli głównie żywności wysokoprzetworzonej (podtyp trzeci). Obie te grupy miały też podwyższony poziom objawów lękowych i zaburzeń odżywiania. Podtyp trzeci wiązał się także z wyższym poziomem objawów depresyjnych i najniższym dobrostanem.

„Osoby, które wykazują większe spożycie tłustego mięsa, mogą doświadczać podwyższonego poziomu stresu i wyższego ryzyka zaburzeń psychicznych. Takie efekty można przypisać zwiększonemu uwalnianiu czynników zapalnych i przenikaniu flory jelitowej przez ścianę jelita, co jest spowodowane pokarmami wysokotłuszczowymi” – wyjaśniają specjaliści.

Do produktów najbardziej niekorzystnie wpływających na mózg zaliczamy ogólnie mówiąc żywność przetworzoną, cukier, węglowodany rafinowane, tłuszcze nasycone, zawarte w mięsie czy tłustym nabiale.

– Chodzi tu trochę o chemię naszego mózgu. Efekt dopaminy, a nawet niektórzy twierdzą, że pewnego rodzaju uzależnienie – wyjaśnia dietetyk kliniczna dr Hanna Stolińska.
Wyższy poziom objawów lękowych i depresyjnych, a także stosunkowo największy współczynnik zaburzeń odżywiania i niższy dobrostan odnotowano w przypadku najmniej licznego podtypu drugiego, czyli osób preferujących dietę bogatą w warzywa i owoce. Jak jednak podkreślają autorzy artykułu, nie oznacza to, że wegetarianizm prowadzi do problemów ze zdrowiem psychicznym.

Naukowcy zwracają uwagę, że wcześniejsze badania dawały sprzeczne wyniki w tej kwestii. Z analiz genetycznych wynika jednak, że „osoby stosujące dietę wegetariańską wykazywały wyższe wskaźniki PRS w zakresie zdrowia psychicznego, zatem możliwe jest, że na pogorszenie stanu zdrowia psychicznego w podtypie drugiego może pośrednio wpływać zwiększona podatność genetyczna”. Jak zauważają, inaczej było w przypadku podtypu trzeciego, gdzie decydującym czynnikiem okazywała się dieta.

Dodatkowym potwierdzeniem tego były wyniki w zakresie morfologii mózgu. W porównaniu z podtypem czwartym pozostałe grupy wykazywały znaczące różnice w 23 z 94 jego regionów. Najmniejsze były one przy tym wśród osób deklarujących dietę wegetariańską (cztery obszary), a największe – wśród „mięsożerców” (różnice w 16 obszarach, w tym wyraźne w 11).

Powiązania między wzorcami żywieniowymi a morfologią mózgu i integralnością istoty białej wydają się oczywiste. Wszyscy naukowcy są zgodni, że diety oparte w dużej mierze na produktach roślinnych wywołują odwrotny efekt niż te bogate w mięso i tłuszcze, są wsparciem dla pracy mózgu i układu nerwowego.

Odkrycia brytyjskich naukowców były też spójne z wcześniejszymi badaniami, które powiązały „zdrowszą” dietę (tj. bogatą w warzywa, witaminy, przeciwutleniacze i wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 lub spożycie ryb) z wyższą całkowitą wartością istoty szarej i objętością hipokampa.

- Do najważniejszych produktów zaliczamy: pełnoziarniste produkty zbożowe bogate w żelazo, magnez i witaminy z grupy B, przeciwzapalne warzywa i owoce, głównie zielone warzywa liściaste i owoce jagodowe, jako, czekolada gorzka, ryby morskie, orzechy, awokado, siemię lniane, nasiona chia. Dodatkowo ważne jest nawodnienie, regularne posiłki oraz zadbanie o mikrobiotę jelit mająca wpływ na prace mózgu i wytwarzanie neuroprzekaźników – wylicza dr Stolińska.

Zdaniem autorów badania edukacja w szkołach, mająca na celu promowanie preferencji dotyczących zdrowej żywności, może odegrać kluczową rolę we wspieraniu dobrego zdrowia mózgu, funkcji poznawczych i ogólnego dobrostanu przez całe życie jednostki.

„Pielęgnując zdrowe nawyki żywieniowe od wczesnego etapu, możemy pozytywnie wpłynąć na zdrowie publiczne i umożliwić jednostkom prowadzenie zdrowszego życia o wysokiej jakości” – uważają specjaliści.

Monika Grzegorowska, zdrowie.pap.pl

Źródła:
https://www.nature.com/articles/s44220-024-00226-0

 

Copyright

Wszelkie materiały PAP (w szczególności depesze, zdjęcia, grafiki, pliki wideo) zamieszczone w portalu "Serwis Zdrowie. Postaw na Wiedzę" chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Treści publikowane na portalu „Serwis Zdrowie. Postaw na Wiedzę!” mogą być bezpłatnie wykorzystywane przez media pod warunkiem spełnienia postanowień regulaminu „Serwisu Zdrowie. Postaw na Wiedzę!”. „Portal Serwis Zdrowie. Postaw na Wiedzę” ma charakter informacyjno-edukacyjny i nie może być traktowany jako źródło porad medycznych. W sytuacji problemów ze zdrowiem należy udać się po pomoc do odpowiedniego profesjonalisty medycznego.
Id materiału: 3908

TAGI:

Najnowsze

 

ZAPISZ SIĘ DO NEWSLETTERA

Co tydzień dostaniesz: najciekawsze artykuły, wywiady i filmy z Serwisu Zdrowie, a także zapowiedzi - materiałów na następny tydzień, konferencji i wydarzeń.

Postaw na wiedzę!

Regulamin

Ta strona korzysta z plików cookie. Sprawdź naszą politykę prywatności, żeby dowiedzieć się więcej.