Ubytek masy ciała u starszych osób zwiększa ryzyko zgonu

Wahania masy ciała są często odzwierciedleniem kondycji całego organizmu. Ubytek masy ciała u starszych, nieobciążonych poważnymi chorobami internistycznymi osób ma związek z ryzykiem zgonu.

Fot. PAP/P. Werewka
Fot. PAP/P. Werewka

Przeanalizowano dane ponad 16,5 tysiąca zdrowych osób po 70. roku życia, którym na początku badania oraz po rocznej obserwacji mierzono obwód talii i masę ciała. Badanie obejmowało osoby bez widocznej choroby sercowo-naczyniowej (CVD), demencji, niepełnosprawności fizycznej lub ograniczającej życie choroby przewlekłej. Analizę danych przeprowadzono od kwietnia do września 2022 roku. 

Głównym odkryciem tego badania było to, że utrata masy ciała o ponad 10 proc. wiązała się z wyższą śmiertelnością z jakiejkolwiek przyczyny (w tym zwiększoną śmiertelnością z powodu raka, CVD i innych niż rak chorób układu krążenia) zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet.

Zauważono, że mężczyźni z ubytkiem masy ciała między 5% a 10% mieli o 33% wyższe ryzyko zgonu z jakiegokolwiek powodu niż mężczyźni ze stabilną masą ciała. U mężczyzn z ubytkiem masy ciała większym niż 10% ryzyko wynosiło 289%. Dla kobiet wartości te wyniosły odpowiednio 26% i 114%. Ubytek masy ciała o więcej niż 10% zwiększał ryzyko zgonu z powodu nowotworu 3,5 krotnie u mężczyzn i 2,8-krotnie u kobiet. Ryzyko zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych było ponad 3-krotnie większe dla mężczyzn z ubytkiem masy ciała większym niż 10% w porównaniu do mężczyzn bez ubytku masy ciała, a dla kobiet blisko dwukrotnie większe.

Fot. PAP/T. Waszczuk

Gdy organy się kurczą, czyli co ma jeść senior

Wśród starszych osób przyjmujących ponad pięć leków dziennie, nawet co druga osoba była niedożywiona. Seniorzy mniej czują pragnienie i głód, zaś masa wątroby spada o 30-40 proc. Inaczej trzeba jeść, gdy organizm nie działa na pełnych obrotach.

W dwóch wcześniejszych badaniach analizowano związek utraty masy ciała ze śmiertelnością z powodu chorób układu krążenia i nowotworów, uzyskując sprzeczne wyniki. Badanie Enquête de Santé Psychologique-Risques, Incidence et Traitement (ESPRIT) wykazało, że utrata masy ciała była związana z wyższą śmiertelnością z powodu chorób układu krążenia, ale nie z rakiem. Z kolei badanie Guangzhou Biobank wykazało, że zgłaszana przez pacjentów utrata masy ciała była związana z wyższą śmiertelnością z powodu chorób układu krążenia i raka. Badania te różniły się od obecnej kohorty tym, że obejmowały uczestników z różnymi chorobami przewlekłymi i nie uwzględniały ani nie wykluczały osób z niedawną hospitalizacją. Tym razem wykazano, że utrata masy ciała była związana ze śmiertelnością z jakiejkolwiek przyczyny i wzrostem wszystkich głównych przyczyn zgonów, w tym raka i CVD w początkowo zdrowej populacji. Ponadto badanie wykazało, że wyniki te utrzymywały się nawet po uwzględnieniu wieku, stanu słabości, wyjściowego BMI, kraju urodzenia, palenia tytoniu, nadciśnienia, cukrzycy i hospitalizacji w ciągu ostatnich 24 miesięcy. Dostosowanie do niedawnej hospitalizacji jest ważne, ponieważ po hospitalizacji często następuje utrata masy ciała z powodu ostrych stanów.

Okazało się, że utrata masy ciała u starszych mężczyzn i kobiet wiąże się ze zwiększonym ryzykiem śmiertelności niezależnie od wyjściowej masy ciała danej osoby (tj. nieoczekiwana utrata masy ciała nawet wśród dorosłych z otyłością wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością, niezależnie od innych potencjalnych korzyści z utraty masy ciała, które są związane z jakością życia i innymi chorobami).
Obserwacja, że utrata masy ciała była związana ze śmiertelnością wśród mężczyzn, może wynikać z różnych cech składu ciała mężczyzn i kobiet. U mężczyzn większa część masy ciała składa się z masy mięśniowej i kostnej, podczas gdy u kobiet większa część masy ciała składa się z tłuszczu. Jeśli utrata masy ciała poprzedzająca przewlekłą chorobę jest głównie utratą masy mięśniowej i kostnej, może to wyjaśniać różnice obserwowane między mężczyznami i kobietami. Coś podobnego może wyjaśniać, dlaczego utrata masy ciała, a nie zmniejszenie obwodu talii WC, jest bardziej związana ze śmiertelnością.

Fot. PAP

Upadki u seniorów mogą być śmiertelne

Typowy scenariusz: babcia wiesza firanę przed świętami, ma zawroty głowy, upada i łamie kość udową. 10 proc. pacjentów w podeszłym wieku po takim urazie umiera dwa miesiące od wypadku. U innych pojawia się lęk przed kolejnym upadkiem i rusza cała kaskada chorób.

W tej grupie wiekowej utrata masy ciała była w dużej mierze związana ze zmniejszeniem apetytu, co prowadziło do zmniejszenia spożycia żywności. Apetyt jest złożonym procesem, regulowanym zarówno przez ośrodkowy układ nerwowy, jak i różne krążące hormony. Przedstawiono kilka propozycji wyjaśniających, dlaczego apetyt może być tłumiony we wczesnych stadiach przewlekłej choroby, począwszy od wzrostu odporności na hormony stymulujące apetyt zwiększone poziomy cytokin zapalnych i wysokie poziomy innych mediatorów, takich jak czynnik różnicowania wzrostu. Stężenia tego ostatniego w osoczu są zwiększone w przewlekłej chorobie zapalnej, większości podtypów raka oraz chorobach układu krążenia i nerek, a kilka badań podłużnych wykazało, że jest on niezależnie związany ze spadkiem masy mięśniowej i siły mięśni.

Biorąc pod uwagę wyniki tych badań lekarze powinni być świadomi istotnego związku ze śmiertelnością nawet stosunkowo niewielkiej utraty masy ciała (≥5%), szczególnie wśród starszych mężczyzn. Ryzyko to wykracza poza zwiększone ryzyko zachorowania na raka, obejmując choroby układu krążenia i szereg innych schorzeń ograniczających życie.

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

Źródło:
 https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2803643

Autorka

Monika Grzegorowska

Monika Grzegorowska - O dziennikarstwie marzyła od dziecka i się spełniło. Od zawsze to było dziennikarstwo medyczne – najciekawsze i nie do znudzenia. Wstępem była obrona pracy magisterskiej o błędach medycznych na Wydziale Resocjalizacji. Niemal całe swoje zawodowe życie związała z branżowym Pulsem Medycyny. Od kilku lat swoją wiedzę przekłada na bardziej przystępny język w Serwisie Zdrowie PAP, co doceniono przyznając jej Kryształowe Pióro. Nie uznaje poranków bez kawy, uwielbia wieczory przy ogromnym stole z puzzlami. Życiowe baterie ładuje na koncertach i posiadówkach z rodziną i przyjaciółmi.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ PODOBNE

  • Fot. PAP/P. Werewka

    Kiedy wybrać się po raz pierwszy z córką do ginekologa?

    Pierwsza wizyta dziewczynki u ginekologa to duże przeżycie, ale lepiej jej nie odkładać. Jeśli nic niepokojącego się nie dzieje, to można pojawić się w gabinecie po roku od pierwszego krwawienia, nie później jednak niż do ukończenia przez młodą pacjentkę 15 lat. Przed wizytą warto porozmawiać o tym, co czeka ją w gabinecie – radzi dr n. med. Ewa Kuś, konsultant ds. ginekologii i położnictwa Grupy Luxmed.

  • Fot. PAP/P. Werewka

    Sól jodowana: jak ustrzegliśmy się poważnej choroby

    Niedobór jodu może wywołać chorobę charakteryzującą się głębokim ubytkiem możliwości intelektualnych. To właśnie on odpowiadał w dawnych czasach za występowanie na terenie Szwajcarii tzw. kretynizmu endemicznego. Polska ustrzegła się tego losu, bo w 1935 roku wprowadzono skuteczną profilaktykę - do soli kuchennej dodawany był jodek potasu.

  • fot. tanantornanutra/Adobe Stock

    Jak wygląda świat, gdy traci się wzrok?

    Pewnego dnia obudziłem się i już nic nie widziałem. Całe dzieciństwo przygotowywano mnie na ten moment, ale czy można być na to naprawdę gotowym? Największą szkołę życia dało mi morze. Ono buja każdego tak samo – opowiada Bartosz Radomski, fizjoterapeuta i przewodnik po warszawskiej Niewidzialnej Wystawie.

  • P. Werewka/PAP

    Milowy krok – przeszczep gałki ocznej

    W okulistyce mamy za sobą kolejny krok milowy – przeszczep gałki ocznej. Na razie jednak to operacja kosmetyczna, bo nie umiemy jeszcze połączyć nerwów wzrokowych, a więc przywrócić widzenia. Wszystko jednak przed nami – wyraził nadzieję prof. Edward Wylęgała, kierownik Katedry i Oddziału Klinicznego Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

NAJNOWSZE

  • Adobe Stock

    Wczesna diagnoza CT1 – jak uniknąć stanu zagrożenia życia

    W cukrzycy typu 1 (CT1) dochodzi do całkowitego wyniszczenia komórek produkujących insulinę. Chorobę nadal wykrywa się zbyt późno, gdy dziecko trafia na oddział w bardzo ciężkim stanie. Można tego uniknąć. Na Mazowszu ruszyło badanie przesiewowe dzieci w wieku 2-17 lat w kierunku wczesnego wykrycia choroby. O chorobie, ignorancji społecznej i tym, czy możliwy jest świat bez „jedynki” opowiada prof. Agnieszka Szypowska z Dziecięcego Szpitala Klinicznego UCK WUM, koordynująca projekt EDENT1FI.

  • Leki ratujące życie – zmiany w definicji pierwszej pomocy

  • Nie zapomnij o zielonym do zupy

  • Limit na żywienie

  • Medycyna uczy się na swoich błędach

  • AdobeStock/ Andrii Lysenko

    Zaburzony rytm snu może sprawiać wiele problemów

    Twój nastolatek kładzie się spać o 2 lub 3 w nocy i jeśli może śpi do południa? W tygodniu ma duże trudności z wstawaniem rano do szkoły, w dzień jest zmęczony, ale potem nie może zasnąć aż do północy? Sprawdź czy nie cierpi na zespół opóźnionej fazy snu i czuwania.

  • Cukier szkodzi, a nie krzepi

  • Droga mleka kobiecego od dawczyń