Ubytek masy ciała u starszych osób zwiększa ryzyko zgonu

Wahania masy ciała są często odzwierciedleniem kondycji całego organizmu. Ubytek masy ciała u starszych, nieobciążonych poważnymi chorobami internistycznymi osób ma związek z ryzykiem zgonu.

Fot. PAP/P. Werewka
Fot. PAP/P. Werewka

Przeanalizowano dane ponad 16,5 tysiąca zdrowych osób po 70. roku życia, którym na początku badania oraz po rocznej obserwacji mierzono obwód talii i masę ciała. Badanie obejmowało osoby bez widocznej choroby sercowo-naczyniowej (CVD), demencji, niepełnosprawności fizycznej lub ograniczającej życie choroby przewlekłej. Analizę danych przeprowadzono od kwietnia do września 2022 roku. 

Głównym odkryciem tego badania było to, że utrata masy ciała o ponad 10 proc. wiązała się z wyższą śmiertelnością z jakiejkolwiek przyczyny (w tym zwiększoną śmiertelnością z powodu raka, CVD i innych niż rak chorób układu krążenia) zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet.

Zauważono, że mężczyźni z ubytkiem masy ciała między 5% a 10% mieli o 33% wyższe ryzyko zgonu z jakiegokolwiek powodu niż mężczyźni ze stabilną masą ciała. U mężczyzn z ubytkiem masy ciała większym niż 10% ryzyko wynosiło 289%. Dla kobiet wartości te wyniosły odpowiednio 26% i 114%. Ubytek masy ciała o więcej niż 10% zwiększał ryzyko zgonu z powodu nowotworu 3,5 krotnie u mężczyzn i 2,8-krotnie u kobiet. Ryzyko zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych było ponad 3-krotnie większe dla mężczyzn z ubytkiem masy ciała większym niż 10% w porównaniu do mężczyzn bez ubytku masy ciała, a dla kobiet blisko dwukrotnie większe.

Fot. PAP/T. Waszczuk

Gdy organy się kurczą, czyli co ma jeść senior

Wśród starszych osób przyjmujących ponad pięć leków dziennie, nawet co druga osoba była niedożywiona. Seniorzy mniej czują pragnienie i głód, zaś masa wątroby spada o 30-40 proc. Inaczej trzeba jeść, gdy organizm nie działa na pełnych obrotach.

W dwóch wcześniejszych badaniach analizowano związek utraty masy ciała ze śmiertelnością z powodu chorób układu krążenia i nowotworów, uzyskując sprzeczne wyniki. Badanie Enquête de Santé Psychologique-Risques, Incidence et Traitement (ESPRIT) wykazało, że utrata masy ciała była związana z wyższą śmiertelnością z powodu chorób układu krążenia, ale nie z rakiem. Z kolei badanie Guangzhou Biobank wykazało, że zgłaszana przez pacjentów utrata masy ciała była związana z wyższą śmiertelnością z powodu chorób układu krążenia i raka. Badania te różniły się od obecnej kohorty tym, że obejmowały uczestników z różnymi chorobami przewlekłymi i nie uwzględniały ani nie wykluczały osób z niedawną hospitalizacją. Tym razem wykazano, że utrata masy ciała była związana ze śmiertelnością z jakiejkolwiek przyczyny i wzrostem wszystkich głównych przyczyn zgonów, w tym raka i CVD w początkowo zdrowej populacji. Ponadto badanie wykazało, że wyniki te utrzymywały się nawet po uwzględnieniu wieku, stanu słabości, wyjściowego BMI, kraju urodzenia, palenia tytoniu, nadciśnienia, cukrzycy i hospitalizacji w ciągu ostatnich 24 miesięcy. Dostosowanie do niedawnej hospitalizacji jest ważne, ponieważ po hospitalizacji często następuje utrata masy ciała z powodu ostrych stanów.

Okazało się, że utrata masy ciała u starszych mężczyzn i kobiet wiąże się ze zwiększonym ryzykiem śmiertelności niezależnie od wyjściowej masy ciała danej osoby (tj. nieoczekiwana utrata masy ciała nawet wśród dorosłych z otyłością wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością, niezależnie od innych potencjalnych korzyści z utraty masy ciała, które są związane z jakością życia i innymi chorobami).
Obserwacja, że utrata masy ciała była związana ze śmiertelnością wśród mężczyzn, może wynikać z różnych cech składu ciała mężczyzn i kobiet. U mężczyzn większa część masy ciała składa się z masy mięśniowej i kostnej, podczas gdy u kobiet większa część masy ciała składa się z tłuszczu. Jeśli utrata masy ciała poprzedzająca przewlekłą chorobę jest głównie utratą masy mięśniowej i kostnej, może to wyjaśniać różnice obserwowane między mężczyznami i kobietami. Coś podobnego może wyjaśniać, dlaczego utrata masy ciała, a nie zmniejszenie obwodu talii WC, jest bardziej związana ze śmiertelnością.

Fot. PAP

Upadki u seniorów mogą być śmiertelne

Typowy scenariusz: babcia wiesza firanę przed świętami, ma zawroty głowy, upada i łamie kość udową. 10 proc. pacjentów w podeszłym wieku po takim urazie umiera dwa miesiące od wypadku. U innych pojawia się lęk przed kolejnym upadkiem i rusza cała kaskada chorób.

W tej grupie wiekowej utrata masy ciała była w dużej mierze związana ze zmniejszeniem apetytu, co prowadziło do zmniejszenia spożycia żywności. Apetyt jest złożonym procesem, regulowanym zarówno przez ośrodkowy układ nerwowy, jak i różne krążące hormony. Przedstawiono kilka propozycji wyjaśniających, dlaczego apetyt może być tłumiony we wczesnych stadiach przewlekłej choroby, począwszy od wzrostu odporności na hormony stymulujące apetyt zwiększone poziomy cytokin zapalnych i wysokie poziomy innych mediatorów, takich jak czynnik różnicowania wzrostu. Stężenia tego ostatniego w osoczu są zwiększone w przewlekłej chorobie zapalnej, większości podtypów raka oraz chorobach układu krążenia i nerek, a kilka badań podłużnych wykazało, że jest on niezależnie związany ze spadkiem masy mięśniowej i siły mięśni.

Biorąc pod uwagę wyniki tych badań lekarze powinni być świadomi istotnego związku ze śmiertelnością nawet stosunkowo niewielkiej utraty masy ciała (≥5%), szczególnie wśród starszych mężczyzn. Ryzyko to wykracza poza zwiększone ryzyko zachorowania na raka, obejmując choroby układu krążenia i szereg innych schorzeń ograniczających życie.

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

Źródło:
 https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2803643

Autorka

Monika Grzegorowska

Monika Grzegorowska - O dziennikarstwie marzyła od dziecka i się spełniło. Od zawsze to było dziennikarstwo medyczne – najciekawsze i nie do znudzenia. Wstępem była obrona pracy magisterskiej o błędach medycznych na Wydziale Resocjalizacji. Niemal całe swoje zawodowe życie związała z branżowym Pulsem Medycyny. Od kilku lat swoją wiedzę przekłada na bardziej przystępny język w Serwisie Zdrowie PAP, co doceniono przyznając jej Kryształowe Pióro. Nie uznaje poranków bez kawy, uwielbia wieczory przy ogromnym stole z puzzlami. Życiowe baterie ładuje na koncertach i posiadówkach z rodziną i przyjaciółmi.

ZOBACZ TEKSTY AUTORKI

ZOBACZ PODOBNE

  • Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

    Jak skutecznie poradzić sobie z bezsennością

  • Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

    Jelita – czynna kolonia, kanalizacja i centrum dowodzenia

    Jelito cienkie i grube to autostrada biegnąca od żołądka po odbyt. Ale też droga łącząca ten organ z centrum dowodzenia – naszym mózgiem. Od zawartości i jakości dostarczanego nią towaru zależy nasz dobrostan. Czym tak naprawdę są jelita, jakich powinny mieć mieszkańców, by funkcjonowały bez zarzutu? Jak dbać o zdrowie jelit i dlaczego?

  • Werewka/PAP

    Historia. Brudne ręce chirurgów zamiast leczyć uśmiercały 

    Jeszcze na początku XIX w. chirurdzy kroili pacjentów brudnymi rękami. Nie myli ich nawet po sekcji zwłok, gdy udawali się tuż po tym przyjmować porody. Nosili czarne fartuchy, by łatwiej było na nich ukryć ślady krwi. Lekarz, który wpadł na prostą zależność – brudne ręce – zakażenie – popadł w obłęd, bo środowisko nie dało mu wiary. Dlaczego tyle wieków musiało minąć od stworzenia mydła do jego powszechnego stosowania, również w medycynie? I komu udało się w końcu odkazić sale operacyjne?

  • Adobe Stock

    Cukier = próchnica

    Dentyści apelują do rodziców o powstrzymanie się przed dodawaniem cukru, w tym syropów owocowych i miodu, do posiłków i przekąsek w pierwszych dwóch latach życia dziecka. Potem lepiej też go ograniczać. Zobacz, co jeszcze pomoże ci uniknąć próchnicy. 

NAJNOWSZE

  • Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

    Jak skutecznie poradzić sobie z bezsennością

    Po 40-tce zaczynamy spać coraz krócej i coraz płycej, przez co sen nie jest już tak regenerujący i nie zawsze daje odświeżenie intelektualne. To efekt  starzenia się ośrodkowego układu nerwowego i procesów, które zachodzą w mózgu wraz z wiekiem. Dowiedz się, kiedy wybrać się do specjalisty i jakie proste triki można zastosować, by poprawić jakość snu.

  • Suplementy białkowe nie dla nastolatków

  • Nie tylko szczepienia przeciw HPV ważne w prewencji raka szyjki macicy

  • Jelita – czynna kolonia, kanalizacja i centrum dowodzenia

  • Dbamy o życia, które pozostają

  • Adobe Stock

    Zaburzenia snu sprzyjają samobójstwom

    Badania wskazują, że kłopoty ze snem nasilają ryzyko myśli i tendencji samobójczych. Szczególnie narażone są przy tym osoby, u których występują zaburzenia psychiczne i ogólnorozwojowe, jednak problem może dotyczyć także dzieci.

  • Kiedy w domu jest za zimno… czyli zdrowie a niska temperatura

  • Dyniowy zawrót głowy - na zdrowie!