„Równouprawnienie” w piciu alkoholu wśród nastolatków?
Przez całe lata to nastoletni chłopcy pili więcej i częściej niż ich rówieśniczki. Obecnie jednak ten trend się zmienia. Dobra wiadomość jest taka, że wśród 15 i 16-latków generalnie spada zarówno zainteresowanie alkoholem, jak i skłonność do upijania się.
W 2019 r. utrzymał się trwający już od blisko dwóch dekad trend spadkowy dotyczący spożywania napojów alkoholowych przez 15 i 16-latków. To jeden z głównych wniosków, jakie wypływają z najnowszej edycji ogólnopolskich badań ESPAD, dotyczących używania substancji psychoaktywnych przez młodzież szkolną.
Konkretnie, w ramach tego badania, 47 proc. ankietowanych uczniów z tej grupy wiekowej przyznało, że piło alkohol w ciągu ostatnich 30 dni, podczas gdy jeszcze w 2003 r. odsetek ten wynosił aż 66 proc. Z kolei na pytanie o konsumpcję alkoholu w ciągu ostatnich 12 miesięcy twierdząco odpowiedziało w ankiecie z 2019 r. 69 proc. uczniów z tej grupy wiekowej, podczas gdy w 2003 r. było to aż 85 proc.
W tym kontekście warto dodać, że wśród 15 i 16-latków, do picia w ciągu ostatnich 30 dni, przyznał się w 2019 r. podobny odsetek chłopców (46 proc.), jak i dziewcząt (47 proc.). To jednak oznacza dużą zmianę i nowość, bo w poprzednich edycjach badania chłopcy zawsze znacząco przeważali.
Co ciekawe, zrównanie się chłopców i dziewczynek w tej dziedzinie nie wynika wcale z faktu, że wzrosła konsumpcja napojów alkoholowych wśród uczennic, lecz z dużego spadku popularności alkoholu wśród uczniów. Dla porównania: w 2003 r. picie alkoholu w ciągu ostatnich 30 dni deklarowało aż 72 proc. chłopców i 60 proc. dziewczynek z tej właśnie grupy wiekowej.
O tym, że są powody do umiarkowanego optymizmu świadczą też deklaracje młodzieży dotyczące silnego upijania się (w ciągu ostatnich 30 dni). Również i w tej kwestii widoczna jest istotna poprawa sytuacji. Konkretnie, w badaniu z 2019 r. przyznało się do tego „tylko” 11 proc. 15 i 16-latków, podczas gdy np. w 2011 r. odsetek ten był o całe trzy punkty procentowe wyższy (14 proc.).
W części badania ESPAD dotyczącej alkoholu niepokoić może jednak bardzo m.in. fakt, że alkohol, zwłaszcza piwo, jest wciąż zbyt łatwo dostępny dla nieletnich. Niemal jedna czwarta uczniów w wieku 15-16 lat zadeklarowała, że w ciągu ostatnich 30 dni dokonała zakupu piwa, choć według prawa jest to przecież zabronione. Nic dziwnego, że w ocenie aż 46 proc. ankietowanych piwo jest bardzo łatwe do zdobycia.
Warto przy tym pamiętać, że prawny zakaz sprzedaży alkoholu osobom niepełnoletnim ma medyczne przesłanki: picie alkoholu w sytuacji, gdy mózg wciąż się rozwija może mieć wiele negatywnych konsekwencji.
Sprawdź, czym i dlaczego trują się nastolatki
Papierosy kontra e-papierosy
Z badań ESPAD 2019 r. wynika, że obok alkoholu, dużą popularnością wśród młodzieży cieszą się również wyroby nikotynowe – zarówno te tradycyjne, jak i nowatorskie, czyli głównie e-papierosy.
I tak, do palenia tytoniu w ciągu ostatnich 30 dni przyznało się w 2019 r. aż 23 proc. 15 i 16-latków, podczas gdy do „wapowania”, czyli korzystania z e-papierosów aż 30 proc. Przy okazji warto dodać, że w przypadku starszej młodzieży szkolnej (17-18 lat) odsetki te są znacząco wyższe i wynoszą odpowiednio: 36 i 37 proc.
Profilaktyka zachowań ryzykownych i uzależnień
- Za tego rodzaju problemami młodzieży szkolnej tak naprawdę w dużej mierze stoją dorośli, więc również do nich powinny być kierowane działania profilaktyczne i interwencyjne, które mają przeciwdziałać używaniu przez młodzież substancji psychoaktywnych – podkreśla Katarzyna Łukowska, dyrektor Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Sposób na nastoletnią depresję: szacunek i empatia
Nastolatek często ukrywa depresję, bo nie chce swoimi problemami obciążać rodziców. Dostrzeżenie problemu dziecka i odpowiednia rozmowa są pierwszym krokiem do pokonania tej choroby. Nie jest łatwo, zwłaszcza że u młodych ludzi objawem depresji mogą być kłopoty szkolne i wzrost agresji.
Chodzi m.in. o sprzedawców, których zdaniem specjalistów od profilaktyki należy uczyć legitymowania młodzieży, a także odmawiania nieletnim sprzedaży napojów alkoholowych czy też wyrobów nikotynowych. Rzecz jasna chodzi także o rodziców, których należy uczyć traktowania dzieci z szacunkiem, wspierania ich i budowania z nimi dobrej więzi – bo jak podkreślają eksperci jest ona istotnym czynnikiem chroniącym przed zachowaniami ryzykownymi i uzależnieniami. Chodzi też o nauczycieli, bo środowisko szkolne i dobry klimat w nim panujący również stanowią czynnik chroniący młodzież przed podejmowaniem ryzykownych zachowań. Na liście są jednak również twórcy reklam i marketerzy, do których eksperci od uzależnień apelują m.in. o umiar w budowaniu pozytywnych skojarzeń z alkoholem i innymi używkami.
Na koniec wyjaśnijmy, że badania ankietowe ESPAD realizowane są w Polsce od 1995 r. co 4 lata i stanowią część międzynarodowego projektu: „European School Survey Project on Alcohol and Drugs”. Dotyczą one używania substancji psychoaktywnych przez młodzież (głównie eksperymentalnego i okazjonalnego). Najnowsza edycja tych badań została zrealizowana przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA) oraz Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii (KBPN) przy współpracy Instytutu Psychiatrii i Neurologii (IPiN) – na reprezentatywnych losowych próbach uczniów w wieku 15-16 lat oraz 17-18 lat z całej Polski.
Wiktor Szczepaniak, zdrowie.pap.pl
Źródła:
Konferencja prasowa online pt. „Używanie substancji psychoaktywnych przez młodzież w 2019 roku – wyniki badania ESPAD”, zorganizowana przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, która odbyła się 25 czerwca 2020 r.
Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii
