ABC przygotowania się do podróży w tropiki

Jeśli planujesz egzotyczną podróż, pamiętaj, że przygotowania do niej powinny zacząć się na kilka tygodni przed nią. Sprawdź, o co zadbać przed wyjazdem, jakich zasad przestrzegać podczas pobytu w tropikach i na co zwrócić uwagę po powrocie, aby zachować nie tylko dobre wspomnienia, ale i zdrowie.

Rys. Krzysztof "Rosa" Rosiecki

W ostatnich latach obserwujemy zwiększone zainteresowanie Polaków podróżami do strefy międzyzwrotnikowej. Według Głównego Urzędu Statystycznego Polacy najczęściej wybierają się do Kenii, Tanzanii i Meksyku, ale też i krajów Azji południowo-wschodniej. 
Wszędzie tam wysokie jest ryzyko zakażenia się patogenami niewystępującymi w ogóle albo rzadko na naszej szerokości geograficznej. Lepiej się przed nimi zabezpieczyć.

Więcej podróży w tropiki oznacza wzrost liczby osób, które wracają do kraju z różnymi problemami zdrowotnymi. Najczęściej występującą chorobą tropikalną jest malaria. Jak podaje Główny inspektorat Sanitarny, w Polsce notujemy około 50 zachorowań na malarię rocznie – wszystkie przypadki od lat 60. ubiegłego wieku to choroba zawleczona z krajów, w których występuje endemicznie. 

Bywają jednak zachorowania na inne groźne choroby typowe dla tropików, takie jak denga, czyli gorączka krwotoczna, żółta gorączka, a także pasożytnicze zakażenia przewodu pokarmowego, takie jak np. czerwonka pełzakowa. 

Malaria - niebezpieczny prezent od komara

W Polsce co roku notuje się nawet kilkadziesiąt przypadków malarii zawleczonej zza granicy. Kluczem do skutecznej terapii jest szybka diagnoza. Są też sposoby, by ryzyko zachorowania na malarię zmniejszyć.

- Malaria to potencjalna śmiertelna choroba wektorowa, czyli przenoszona przez komary. Może przebiegać w skrajnie różny sposób: przypominać infekcje grypopodobne ze stanami gorączkowymi, bólami mięśniowo – stawowymi, ale też może przebiegać z licznymi powikłaniami narządowymi. Narażone są na nie najbardziej osoby z upośledzeniem odporności, a więc osoby starsze oraz dzieci poniżej 5. r.ż., które tej odporności do końca jeszcze nie wykształciły – mówi dr n med. Szymon Nowak z Klinik Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych Szpitala Klinicznego im. Heliodora Święcickiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Przygotowanie do wyjazdu

Wyjazd do odmiennej strefy klimatyczno-sanitarnej powinniśmy rozpocząć odpowiednio wcześnie - najbezpieczniej ok. 6-8 tygodni przed wyjazdem. 

- To wystarczająco długi czas, by omówić z lekarzem jaki rodzaj profilaktyki przeciw malarycznej jest wskazany dla danego pacjenta, by zdążyć wykonać wszystkie szczepienia i zapoznać się z zasadami, których powinniśmy przestrzegać podczas pobytu w tropikach – uważa specjalista.

Na przygotowanie do egzotycznego wyjazdu składa się kilka elementów. Podstawą są szczepienia ochronne. Jedynym obowiązkowym szczepieniem ochronnym w niektórych krajach międzyzwrotnikowych jest szczepienie przeciwko żółtej gorączce, jednak oprócz tego warto rozważyć szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B, przeciwko durowi brzusznemu, cholerze, tężcowi oraz wściekliźnie. Dobór szczepień powinien zależeć od tego, na jak długo jedziemy, dokąd jedziemy i co będziemy robić w tropikach.

Nie ma szczepionki przeciwko malarii, ale lekarz może wypisać receptę na lek, który w dużej mierze chroni przed tą chorobą. 

Jakie pasożyty można przywieźć z egzotycznych wakacji?

Sposób na niechcianą pamiątkę z egzotycznych wakacji? Chodzenie boso, zjedzenie niegotowanego warzywa, ugryzienie komara, picie napoju z lodem, przygodny niezabezpieczony seks.

Szczegółowych informacji udzieli lekarz z odpowiednimi kompetencjami – warto poszukać placówki, która oferuje usługi związane z medycyną tropikalną. Nie są one finansowane ze środków publicznych. Często tego rodzaju usługi oferują stacje SANEPID czy poradnie przy szpitalach zakaźnych, a także szereg prywatnych podmiotów.

Nie należy też zapominać o wykupieniu odpowiedniego ubezpieczenia medycznego. Warto też zwrócić uwagę, jakie mogą być koszty ewentualnego transportu medycznego z danego miejsca i czy nasza polisa tego rodzaju wydatek pokryje.

Zasady na miejscu

Najważniejszą zasadą od której nie może być odstępstw, jeśli chcemy uniknąć kłopotów zdrowotnych, jest to higiena rąk oraz żywności.

- Należy unikać picia wody z niepewnych źródeł, korzystajmy tylko z wody butelkowanej. Eksperci radzą nawet, aby taką wodą myć zęby. Zwracajmy także uwagę, by nie pić napojów chłodzonych kostkami lodu, ponieważ nigdy nie wiemy jak one powstały - jeśli jest to woda z niepewnego źródła może zawierać formy inwazyjne pierwotniaka odpowiedzialnego za amebozę. W Azji południowo-wschodniej popularną częścią tradycji jest jedzenie uliczne, które dla podróżnego z Europy stanowi czynnik ryzyka (np. biegunki). Drugim elementem jest ochrona przed ukłuciami owadów, a więc używanie repelentów, noszenie długiej odzieży po zmroku – wymienia dr Szymon Nowak. 

Na wakacjach w tropikach lepiej też unikać jedzenia surowych warzyw, a także owoców, których nie da się obrać ze skórki.

Przed wyjazdem dobrze jest się zorientować, jakie są możliwości uzyskania pomocy medycznej na miejscu: gdzie jest najbliższy szpital, lekarz, laboratorium, które może wykonać diagnostykę w kierunku malarii czy tzw. biegunki podróżnej, która w tropikach turystom z Europy zdarza się bardzo często.

Warto też zadbać o odpowiednie wyposażenie apteczki podróżnej – najlepiej przygotować ją wspólnie z lekarzem, który konsultuje pacjenta przed wyjazdem.

Po powrocie

Jeśli po powrocie z krajów gorącego klimatu pojawią się jakiekolwiek dolegliwości ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego, niepokojące objawy w postaci np. bólu brzucha czy biegunki  lub wysoka gorączka, trzeba koniecznie zgłosić się do ośrodka, który ma doświadczenie w diagnostyce i leczeniu chorób importowanych z tropików. 

Uwaga! W czasie wakacji rośnie ryzyko zawału serca

Do Europy wróciły rekordowe upały. Kardiolodzy przypominają, że wysokie temperatury zwiększają ryzyko zawału serca lub innych incydentów sercowo-naczyniowych. Dowiedz się, co jeszcze w czasie letnich wakacji może sprzyjać wystąpieniu ataku serca.

- Jeśli na podstawie wywiadu i wyników badań pojawia się jakiekolwiek podejrzenie choroby tropikalnej, lekarz prowadzący zwykle kontaktuje się z ośrodkiem referencyjnym (Poznań, Gdynia, Warszawa) w sprawie ewentualnego przekazania takiego pacjenta i pogłębienia diagnostyki czy wdrożenia odpowiedniego leczenia – mówi lekarz.

Jak chronić się przed malarią:

• śpij pod moskitierą;
• używaj preparatów odstraszających owady (z minimum 50 procentowym stężeniem substancji odstraszającej);
• po zmroku noś odzież zasłaniającą całe ciało;
• stosuj chemioprofilaktykę (o którą zapytaj lekarza).

Szczepienia 

• szczepienia obowiązkowe:

przeciwko żółtej gorączce (wykaz państw jest dostępny na stronach internetowych WHO i CDC) 

• szczepienia zalecane:

1. przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B 
2. przeciwko durowi brzusznemu
3. przeciwko cholerze
4. przeciwko wściekliźnie
5. przeciwko tężcowi

Dobór szczepień skonsultuj z lekarzem.

Najważniejsze zasady profilaktyki podróży w tropikach

• używaj wyłącznie wody butelkowanej, nawet do mycia zębów
• jedz i pij tylko ze sprawdzonych źródeł (uwaga na kostki lodu)
• myj ręce pod bieżącą wodą przed każdym posiłkiem i po kontakcie z otoczeniem
• chroń się przed ugryzieniem owadów

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

Źródło: cykl „Środy z profilaktyką” organizowane przez Narodowego Funduszu Zdrowia