Nudności i wymioty w ciąży? Nie musisz ich znosić
Temat nudności i wymiotów w czasie ciąży w Polsce praktycznie nie istnieje. Kobiety przekonane, że tak musi być, nie wspominają o tym lekarzowi, lekarze nie pytają. Tymczasem problem jest i nie zawsze można go bagatelizować, bo może mieć konsekwencje zdrowotne zarówno dla matki, jak i dziecka. Dowiedz się więcej.
W pierwszym trymestrze ciąży, czyli od 1. do 13. tygodnia kobiety narażone są na różne niedogodności. Najbardziej dotkliwe to nudności (zgłasza je ok. 50–80 proc. ciężarnych) i wymioty (występują u 50 proc. ciężarnych), ale równie męczące są: zmęczenie, senność, osłabienie, zaburzenia równowagi, zmiana preferencji zapachowych (to, co kiedyś miało przyjemny zapach, teraz drażni), zgaga, zaparcia, bóle brzucha, zaburzenia nastroju, a także depresja. Może też pojawić się krwawienie, które wiele kobiet napawa lękiem, ale najczęściej to nic groźnego.
„To jakaś masakra, jestem w 12. tygodniu i codziennie od jakiś siedmiu tygodni wymiotuję. Kilka razy dziennie, nawet zdarza się w nocy. Chciałabym leżeć cały dzień, ale samo nic się nie zrobi... taka senność i zmęczenie. Ale jednak wymioty najbardziej uporczywe i też nic nie pomaga. Bardzo chcę żeby już przeszło, bo nie mam sił już psychicznie powoli” - to typowe wpisy na forach internetowych dla kobiet w ciąży.
I najczęstsze odpowiedzi: „Sprawdzonego sposobu nie ma, po prostu trzeba to przetrwać”, „Takie uroki początków ciąży.” Albo reklamy suplementów diety czy „babcinych” sposobów. Nie tędy droga.
Skąd wymioty w ciąży
Istnieje kilka hipotez dotyczących etiologii tych zaburzeń. Wiadomo, że w czasie ciąży z powodu zwiększającego się stężenia progesteronu dochodzi do osłabienia perystaltyki przewodu pokarmowego. Hormony (ludzka gonadotropina kosmówkowa [hCG], tyroksyna, kortyzol itd.) pobudzają chemoreceptorową strefę wyzwalającą w ośrodku wymiotów w pniu mózgu. Ponadto wrażliwość chemoreceptorowej strefy wyzwalającej na hormony jest zwiększona.
Zdaniem specjalistów występowanie nudności/wymiotów koreluje z wahaniami stężenia hCG. Według jednej z teorii, hCG stymuluje jajniki do zwiększenia produkcji estrogenu, który, o czym nie wszystkim wiadomo, może nasila nudności/wymioty.
Możliwe są też przyczyny natury psychologicznej, zwłaszcza wtedy, kiedy ciąża jest niechciana, albo/i kobieta doświadcza nadmiaru stresu.
Niektórzy autorzy sugerują, że nudności/wymioty są ewolucyjnym mechanizmem chroniącym płód przed narażeniem na związki o działaniu teratogennym, gdyż ramy czasowe ich występowania pokrywają się z okresem organogenezy.
Niezależnie od przyczyn wymioty i nudności to nic przyjemnego, a do tego mogą doprowadzić do dodatkowych dolegliwości:
- odwodnienia,
- ketonurii,
- zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej,
- chronicznego zmęczenia,
- bólów głowy,
- częstych zasłabnięć.
Konsekwencje zdrowotne wymiotów w ciąży dla kobiety
Nudności i wymioty mogą być lekkie, umiarkowane i ciężkie. Zdarza się, że lekkie przechodzą w umiarkowane, a te - w tzw. niepowściągliwe wymioty. Wówczas konieczna jest hospitalizacja. Średni czas przebywania w szpitalu dla pacjentki w ciąży z nudnościami wynosi 3-4 dni. W większości wypadków nudności i wymioty ustępują do końca pierwszego trymestru, niemniej u blisko co 10. kobiety dolegliwości pozostają nawet do samego porodu. Najgroźniejsze i najbardziej uciążliwe niepowściągliwe wymioty dotykają 3,6 proc. ciężarnych.
- Nudności i wymioty w ciąży, zwłaszcza gdy przejdą w fazę uporczywych wymiotów, mają swoje konsekwencje zdrowotne, zarówno dla kobiety, jak i dziecka. W każdym wypadku obniżają jakość życia - ostrzega dr n. med. Jacek Tulimowski, ginekolog, położnik. - Nudności i wymioty powodują m.in. niedożywienie, bo pacjentka zwraca przyjęty pokarm, co też skutkuje lękiem przed jedzeniem. Wymioty prowadzą do odwodnienia, zaburzenia równowagi elektrolitowej. Pogarsza się wchłanianie np. witamin zaleconych jej przez lekarza. Dolegliwości występują w nocy więc zaburzają ciągłość snu, sprzyjają depresji. Oczywiście wszystkie te niedogodności mają te skutki społeczne, rodzinne, zawodowe – zwraca uwagę ginekolog.
Pacjentki z niepowściągliwymi wymiotami podczas ciąży mają również często niskie ciśnienie krwi, szybkie tętno, a to może przekładać się na wyniki badań laboratoryjnych.
Konsekwencje wymiotów w ciąży dla rozwijającego się embrionu i płodu
Przy zwykłych nudnościach i wymiotach nie ma powikłań noworodkowych i płodowych, przy niepowściągliwych już tak. W tym wypadku często dochodzi do ograniczenia wzrastania płodu, Dziecko jest po prostu za małe w stosunku do wieku ciążowego. Późniejsze skutki tego to m.in. częste infekcje.
- Musimy też pamiętać, że jeśli wymioty pojawiły się po 9. tygodniu ciąży, mogą być spowodowane innymi przyczynami niż ciąża. Mogą to być między innymi: zaburzenia przewodu pokarmowego, cukrzyca, zaburzenia neurologiczne, depresja – zwraca uwagę dr Tulimowski.
Czynniki ryzyka nudności i wymiotów w ciąży:
- późne macierzyństwo u kobiet, które nie rodziły wcześniej,
- niepowściągliwe wymioty w pierwszej ciąży,
- otyłość,
- płód żeński
- nadczynność tarczycy.
Sposoby na nudności i wymioty w ciąży
Wiele kobiet sądzi, że nudności i wymioty są nierozerwalnie związane z początkiem ciąży i nic nie da się z tym zrobić. Tymczasem można je łagodzić.
Warto zacząć od profilaktyki, czyli drobnych zmian w stylu życia:
- zmodyfikuj dietę: spożywaj mniejsze porcje posiłków z większą częstotliwością, unikaj kwaśnych, pikantnych dań, a także pokarmów tłustych i białkowych. Jeśli czujesz nudności po każdej łyżce pokarmu zrób chwilową przerwę, przed następną.
- zażywaj ruchu;
- unikaj preparatów żelaza;
- duże tabletki dziel na mniejsze części;
- wystrzegaj się intensywnych zapachów.
Możesz spróbować zastosować metody niekonwencjonalne, np. akupunkturę – ale zawsze skonsultuj to najpierw z lekarzem.
W leczeniu nudności i wymiotów najbardziej znane są preparaty oparte na imbirze.
- Może być on jednak stosowany tylko w łagodnych objawach, w następnych stadiach nie ma racji bytu, bo sam w sobie może powodować nudności, a długo stosowany także refluks i zgagę – ostrzega specjalista.
Jeśli chodzi o leki pozytywny wpływ na zmniejszenie wymiotów ma witamina B6. Jej zaletą jest też, że łatwo się wchłania, metabolizuje się w wątrobie, działając jednocześnie przeciwwymiotnie.
- Przy nawrotach wymiotów niepowściągliwych jako lek pierwszego rzutu, przez cały okres ciąży stosuje się doksylaminę. Lek uzyskał rekomendacje światowych organizacji ginekologiczno-położniczych od samego początku ciąży. Zaletą jest także śladowa ilość efektów ubocznych, porównywalna z placebo oraz małe, okrągłe tabletki. Do tej pory lek stosowały 33 mln ciężarnych w różnych krajach świata, w Hiszpanii np. stosuje go 40 proc. kobiet w ciąży – mówi dr Tulimowski.
Każda pacjentka powinna poinformować lekarza nawet o niewielkim nasileniu wymiotów i nudności. Z drugiej strony od lekarza powinna otrzymać informacje o możliwościach stosowania preparatu, wypełnić odpowiednią ankietę, w której sprawdzi na jakim poziomie: lekkim, umiarkowanym czy ciężkim są jej dolegliwości. Ankietę wypełnia każda kobieta w ciąży. Gdy lekarz wie, jakie jest nasilenie nudności i wymiotów, wypisze receptę na lek i przygotuje pacjentce instrukcję postępowania na miesiąc, czyli do następnej wizyty. To on decyduje jak długo stosować lek i w jakiej dawce.
Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl
Źródła:
Webinar: „Panie doktorze, czy to normalne... czyli wszystko o dolegliwościach w I trymestrze ciąży” 20.07.2022r.
Wytyczne na temat postępowania w razie niepowściągliwych wymiotów w ciąży opublikowane na portalu mp.pl https://www.mp.pl/ginekologia/wytyczne/inne/264631,nudnosci-i-wymioty-ciazowe-oraz-niepowsciagliwe-wymioty-ciezarnych
