Zmęczenie - nie lekceważ, gdy trwa dłużej
Każdy z nas czasem odczuwa zmęczenie. Jednak, gdy sen nie przywraca energii do życia, a zmęczenie trwa dłużej niż kilka dni i nie pomaga nawet urlop, warto skonsultować nasz stan z lekarzem. Zmęczenie, na które uskarża się prawie co piąty pacjent, może być symptomem pewnych chorób. Choć nie zawsze. Czasem wystarczy zmienić coś w swoich przyzwyczajeniach – rozsądniej się odżywiać, wysypiać.
Zmęczenie może mieć podłoże fizyczne (otyłość, niedożywienie, celiakia, choroba wątroby etc.), psychologiczne (silny stres, stany depresyjne i zaburzenia lękowe). Może też wynikać niewłaściwego stylu życia (niedobór snu, nadmiar kofeiny, alkohol).
To częsta dolegliwość, na którą skarżą się pacjenci lekarzom rodzinnym.
„Zmęczenie jest głównym lub wtórnym powodem 10-20 proc. wszystkich konsultacji u lekarza pierwszego kontaktu” – pisze na blogu dr Magdalena Jagiełło, endokrynolog, lekarz chorób wewnętrznych.
Kiedy możemy czuć zmęczenie?
Przyczyn zmęczenia może być wiele. Wśród nich jest złej jakości sen lub w ogóle bezsenność, trudności z zasypianiem. Prowadzenie niezdrowego trybu życia, które wpływa na niedobór pewnych składników (np. żelaza). Niedojadanie. Brak ruchu. Niemożność sprostania wyzwaniom życiowym, zmiany hormonalne (okres dojrzewania, ciąży, menopauzy) czy przyjmowanie leków lub terapia (np. chemioterapia), która wywołuje osłabienie organizmu, senność. Zażywanie narkotyków, substancji psychotropowych, alkoholu.
Jakie choroby mogą ukrywać się pod przewlekłym zmęczeniem?
Wśród wymienianych chorób, choć lista jest naprawdę długa i praktycznie każda grupa chorób może być kojarzona z mniejszym lub większym uczuciem wyczerpania.
Brytyjski poral NHS poświęcony tematyce medycznej zwraca uwagę w szczególności na:
• bezdech senny, który powoduje zmęczenie w ciągu dnia, wybudzanie w nocy, sapanie, krztuszenie, głośne chrapanie, krztuszenie w nocy;
• niedokrwistość (niedobór żelaza) - brak energii, zauważalne bicie serca (kołatanie serca), duszność i bladość skóry;
• cukrzycę - wyczerpanie, uczucie silnego pragnienia, częstsze niż zwykle sikanie (szczególnie w nocy), utrata masy ciała;
• nadczynność tarczycy - permanentne zmęczenie, nadpobudliwość, nerwowość, niepokój i drażliwość, osłabienie mięśni;
• zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego lub zespół chronicznego zmęczenia - skrajne zmęczenie trwające co najmniej trzy miesiące (bardzo utrudniające wykonywanie codziennych czynności), problemy z myśleniem, pamięcią i koncentracją, objawy grypopodobne.
Z kolei dr Jagiełło zwraca uwagę, że osoby chore na nowotwory mogą odczuwać zmęczenie.
„Zmęczenie występuje nawet u 65 proc. pacjentów chorych na raka. Wówczas jednak można stwierdzić u nich również inne kliniczne objawy nowotworu złośliwego” - zaznacza.
Dodaje, że wśród innych rzadszych przyczyn zmęczenia są:
• choroba Addisona
• zespół Conna
• zespół Cushinga
• niedoczynność przysadki mózgowej
• choroba Gilberta
• hiperkalcemia
• gruźlica
• toksoplazmoza
• bruceloza
• malaria
• choroby tropikalne
• AIDS
• borelioza
• toczeń rumieniowaty układowy
• zapalenie wsierdzia
• guz mózgu
• stwardnienie rozsiane
• przebyty uraz głowy
• schizofrenia
• operacja brzucha
• celiakia
Co robić, by pozbyć się zmęczenia?
Najistotniejsze jest to, by zdiagnozować, czy zmęczenie wynika z choroby, czy też jest stanem przejściowym, wynikającym z życiowych sytuacji np. utratą kogoś bliskiego, intensywną pracą, przygotowań do egzaminów. Samo zmęczenie można podzielić na to wynikające z innych schorzeń (wtórne), fizjologiczne i przewlekłe.
„Przeprowadzając diagnostykę, musimy skupić się na znalezieniu przyczyn wtórnych, jak na przykład przyjmowane leki, ciąża, anemia, ale także na wykluczeniu poważnych schorzeń, jak nowotwór. Uważa się, że wyniki badań laboratoryjnych wpływają na leczenie jedynie u 5 proc. pacjentów, jednak moim zdaniem takich przypadków jest więcej. Zdecydowanie warto przeprowadzić diagnostykę laboratoryjną oraz szczegółowy wywiad, gdyż przyczyna może być prosta i łatwa do wyrównania” – wyjaśnia dr Jagiełło.
Radzi, by rozważyć wykonanie następujących badań:
• morfologia
• ferrytyna, B12, kwas foliowy, żelazo
• cukier i insulina na czczo
• kreatynina, mocznik, badanie ogólne moczu
• sód, potas, magnez
• CRP, OB
• AST, ALT, bilirubina
• witamina D3, wapń
• tsh, ft3, ft4
• EKG
• dobowy rytm wydzielania kortyzolu
• badania w kierunku celiakii
Wyniki warto skonsultować z lekarzem POZ. Jeśli zajdzie potrzeba, skieruje nas do odpowiedniego specjalisty.
oprac. Klaudia Torchała, zdrowie.pap.pl
Źródła:
Blog dr Magda
Artykuł na stronie brytyjskiego portalu NHS nt. zmęczenia
